تفاوت های ترکی استانبولی و آذری در کدام بخش هاست؟
هیچ مرز مشخصی برای اینکه نشان دهیم کجا میتوان دو زبان را از هم متفاوت دانست و کجا می توان تنها آنها را لهجه هایی از هم خواند وجود ندارد. معمولا برای این کار از فهم بین زبانی یا نوع نوشتار استفاده می کنند. یعنی سوال می کنند آیا فردی که در ایران به آذری صحبت می کند می تواند با یک نفر که از ترکی استانبولی صحبت می کند را بفهمد یا کسی که در ترکیه می تواند یک متن نوشته شده به آذری را بخواند یا خیر. حال این تفاوت ها را به طور جداگانه بررسی میکنیم:
فهم مشترک: یک ترک اذری در ایران تا حد زیادی از مفهوم یک مکالمه به زبان ترکی استانبولی اطلاع پیدا میکند، البته اگر این مکالمه کمی رسمی باشد یا در مورد موضوعات فنی و علمی باشد احتمالا فرد آذری زبان، معنی حرف فرد ترکیه ای را متوجه نخواهد شد. این موضوع در مورد همه اذری زبان ها هم صادق نیست. افرادی که از تبار آذری در تهران متولد شده اند و خیلی با فرهنگ (سینما، موسیقی و …) ترکیه رابطه ندارند ممکن است اصلا نتوانند با یک ترکیه ای ارتباط برقرار کنند.
تفاوت های ریشه ای و گرامری: تفاوت های گرامری بین آذری و ترکی استانبولی خیلی کم است. در واقع گرامر این زبان ها تا حد زیادی یکسان است. بیشتر تفاوت ها در بین واژه هایی است که در آذری و ترکی استفاده می شود. بنابراین اگر یک آذری بخواهد ترکی استانبولی یاد بگیرد، میتواند این کار را به سرعت انجام دهد. تنها کافیست کمی با لهجه و کلمات آن آشنا شود.
تفاوت در خط نوشتاری: تفاوت در خط یکی از مهمترین تفاوت ها بین این ترکی استانبولی و آذری است. مردم ایران ترکی را به خط عربی می نویسند در حالی که مردم ترکیه آن را به خط لاتین می نویسند. گرچه بسیاری از آذری زبان های ایران میتوانند ترکی لاتین را بخوانند (به واسطه آشنایی با زبان انگلیسی یادگیری الفبای آنها بسیار ساده است) اما در بین مردم ترکیه به ویژه در بین نسل جوان کمتر کسی میتواند ترکی را به خط عربی بخواند. در ترکیه تنها آشنایی با خط عربی به واسطه تعالیم اسلامی است و خواندن ترکی به این زبان برای آنها بسیار مشکل است.
کمی در مورد تاریخچه ترکی استانبولی و آذری
زبان های ترکی استانبولی و آذری در ریشه اصلی در واقع یک زبان بودند. هرچه بیشتر به عقب برگردیم تفاوت های این دو زبان کمتر می شود. گرچه تفاوت در لهجه همیشه بین این مناطق وجود داشت و هنوز هم وجود دارد (همانطور که تفاوت در لهجه حتی بین آذری ها ایران هم زیاد هست) بیشتر تفاوت این دو زبان در واقع پس از از بین رفتن امپراتوری عثمانی ایجاد شد. در ترکیه مدرن به واسطه احساسات وطن پرستانه و مدرن گرایانه، تغییراتی در زبان ایجاد شد تا به واسطه آن ابتدا خط نوشتاری ترکی از عربی به لاتین تغییر کند و سپس در یک سلسله تغییرات تلاش شد واژه های فارسی و عربی وارد شده در زبان ترکی استانبولی با واژه های قدیمی ترکی یا واژه های جدید ساخته شده با ریشه ترکی جایگزین شود.
باید توجه داشت که این تغییرات تنها در ترکیه انجام می شد پس مردم ساکن آذرباییجان (در ایران و در شوروی) از این تغییرات مصئون ماندند. این موضوع یکی از جنبه های جداکننده اصلی این زبان ها/گویش ها بود. با گذشت زمان و ورود واژه های مرتبط با تکنولوژی به سه کشور ایران، شوروی (و بعدا اذرباییجان) و ترکیه هر کدام از این واژه های جدید به نحوی وارد زبان های ترکی شدند و این موضوع هم تفاوت های آنها را بیشتر کرد. باید به این موضوع هم توجه کرد که شوروی تلاش زیادی برای جداکردن نژادی مردم منطقه آذرباییجان می کرد. مردم این منطقه نسبت به مردم ایران بیشتر با واژه های روسی سر و کار داشتن و حتی خط نوشتاری آن سیلیریک شد، پس تفاوت هایی در این منطقه هم نسبت به آذرباییجان ایران ایجاد شد (گرچه این تفاوت ها نسبت به تفاوت ترکی اذرباییجان و ترکی استانبولی کمتر است).
در نهایت میتوان گفت نحوه صحبت کردن مردم آذرباییجان در واقع شکلی از زبان ترکی است که پیش از ایجاد تغییرات در ترکیه، در امپراتوری عثمانی هم وجود داشت. اما با ایجاد این تغییرات تفاوت ها در بین این زبان ها بیشتر شده است.
تاریخ زبان ترکیهای
تاریخ زبان ترکیهای به سه دسته تقسیم میشود: ترکی قدیمی (از قرن هفتم تا سیزدهم)، ترکی میانه (از قرن سیزدهم تا بیستم) و ترکی جدید که از قرن بیستم به بعد در کشور ترکیه صحبت میشود. در زمان امپراطوری عثمانی، زبان عربی و فارسی وارد زبان ترکی میشوند و تقریبا 88 درصد واژههای زبان ترکی ترکیبی از فارسی و عربی میشود. به این زبان ترکی عثمانی گفته میشد که زبان تحصیلکردهها، دربار و سطح بالای جامعه بود. زبان ترکی اصیل زبان کوچه بازاری تعبیر میشد که تنها مردم عامی به آن صحبت میکردند. ترکی عثمانی در آن زمان به رسمالخط فارسی نوشته میشد.
آموزش خصوصی زبان ترکی استانبولی
09122401163